Βιβλιοπαρουσίαση

Φάνου Ν. Κωνσταντινίδη  Ένας Βετεράνος αποκαλύπτει

[Κατάθεση ζωής στη Δημοσιογραφία]

Το άρτι εκδοθέν βιβλίο από τις εκδόσεις Επιφανίου διά χειρός του παλαίμαχου καλού δημοσιογράφου Φάνου Ν. Κωνσταντινίδη, που παρουσιάστηκε πρόσφατα στη Δημοσιογραφική Εστία, συστοίχως αποδίδει το περιεχόμενο του εύστοχου δημοσιογραφικού του τίτλου. Διαβάζοντας απνευστί τις 200 κειμενικές του σελίδες, δεν ανακαλύπτεις, απλώς, το τι και γιατί Ένας βετεράνος αποκαλύπτει, αλλά και αποτιμάς αξιολογικά τον τρόπο με τον οποίο η εύληπτη δημοσιογραφική γραφίδα μιας μακροχρόνιας εμπειρικής ενασχόλησης, μιας μεστής ωριμότητας και προπάντων μιας άμεσης χαρισματικής αφηγηματικότητας σε συναρπάζουν. Το ύφος και το ήθος, που συνέχουν αυτές τις σελίδες, επισφραγίζουν σε ένα συγκροτημένο και αυτοτελές συγγραφικό πόνημα τις χιλιάδες άρθρα και ανταποκρίσεις του συγγραφέως – δημοσιογράφου, που πρωτοστατούσαν από το 1952 μέχρι το 2009 σε πρωτοσέλιδα, καίριες επιφυλλίδες και ευανάγνωστες στήλες του κυπριακού και αθηναϊκού τύπου. Χωρίς, βεβαίως, να παραλείπεται η ειδησεογραφική καταγραφή μιας πλειάδας σημαντικών κειμένων σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς της άλλης ευδόκιμης δημοσιογραφικής του σταδιοδρομίας. Και παρόλο που τα δημοσιογραφικά και ηλεκτρονικά κείμενα δεν αντικρίζονται πλέον υπό το πρίσμα της εφήμερης παροδικότητας ή έστω της βραχύβιας επικαιρότητάς τους, εφόσον συνιστούν  παράπλευρες αρχειακές πηγές για μελετητές και ερευνητές, η ευσύνοπτη συγκομιδή τους με επιλεκτικές επισημάνσεις κάποιων πτυχών διαχρονικού ενδιαφέροντος σε ένα βιβλίο αναδεικνύει την εμβέλεια της όποιας χρηστικής τους καταξίωσης.

Αυτό, ακριβώς, επαληθεύει το βιβλίο τού κ. Κωνσταντινίδη, που συναρθρώνεται στη συνθετική του ενότητα σε επτά επί μέρους κεφάλαια, ακολουθώντας στην εξιστόρηση των αυτοβιογραφικών αναφορών και των βιωματικών ιστορικών του δρώμενων όχι τη ευθύγραμμη χρονολογική παράθεση, αλλά τη σπειροειδή συνειρμική γραφή της εκφοράς και επαναφοράς σε ένα σχήμα «μπρος – πίσω», σύμφωνα με τον επιμελητή του βιβλίου Ανδρέα Μακρίδη. Έτσι, στην «ως άνω – κάτω» αποτίμηση με τα συμβατικά δομικά στερεότυπα απαντά η λογική της Ηρακλείτειας διαλεκτικής: «Οδός άνω – κάτω μία και ωυτή». (Ο δρόμος που πάει πάνω και αυτός που πάει κάτω είναι ο ίδιος δρόμος – απ. 102). Εξάλλου, με αυτή την πρωθύστερη ή υστερόπρωτη διάταξη των κεφαλαίων και υποκεφαλαίων υπαγορεύει τα γραφόμενα το δημοσιογραφικό αισθητήριο του συγγραφέως, ήτοι της έμφασης, της εμπέδωσης και της υπό άλλη οπτική γωνία επανεξέτασης.

Ωστόσο, για λόγους προσφορότερης πρόσληψης επιχειρούμε τον εντοπισμό μιας κατά σειράν αδρομερούς συγκεφαλαίωσης των σημαινομένων, επιμερίζοντας το περιεχόμενό τους στα αυτοβιογραφικά στοιχεία της 57χρονης δημοσιογραφικής αποστολής του Φάνου Κωνσταντινίδη και στα λιγότερο γνωστά έως άγνωστα ιστορικοπολιτικά παραθέματα· αν και για έναν έγκριτο δημοσιογράφο, που αφιέρωσε, κυρίως, τη ζωή του με σφαιρικές ανταποκρίσεις και εξονυχιστικές αναλύσεις στο πολιτικό ρεπορτάζ, πολλά είναι τα σημεία τομής και συνύφανσης των δύο όψεων.

Η έναρξη της δημοσιογραφικής του θητείας υπήρξε τυχαία τον Οκτώβρη του 1952, στέλλοντας στην τότε εφημερίδα Φως από το μεταλλείο Αμιάντου, όπου εργαζόταν ως γραφέας, πληροφορίες γύρω από τα καθημερινά εκεί δρώμενα της ζωής των εργατών. Σκέφτεται κανείς πόσο οι πληροφορίες αυτές με το έκδηλο δημοσιογραφικό και κοινωνιολογικό ενδιαφέρον αποτυπώνουν ανάγλυφη την εικόνα της ιστορίας των μεταλλωρύχων μας στα μέσα του περασμένου αιώνα. Οι ενδιαφέρουσες, λοιπόν, εκείνες ανταποκρίσεις τού άνοιξαν τον δρόμο για την πρόσληψή του στη συνέχεια ως συντάκτη  και ανταποκριτή και σε άλλες επιτόπιες και ελλαδικές εφημερίδες, όπως για 34 χρόνια στην Ελευθεροτυπία Αθηνών και για 24 χρόνια ως τακτικού συνεργάτη στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων· ενώ από το 1962 μέχρι τον Ιούλιο του 1974 εξέδιδε την εβδομαδιαία εφημερίδα Ο Συναγερμός και από το 1977 έως το 1988 διετέλεσε ανταποκριτής του Εθνικού Κήρυκα Νέας Υόρκης. Έτσι, διαψεύδοντας τον λαϊκό αστεϊσμό ότι «όσοι αποτυγχάνουν στον κύριο στόχο τους γίνονται τελικά είτε δημοσιογράφοι είτε παπάδες είτε στρατιωτικοί είτε αστυνομικοί», απέδειξε με τα αγχέμαχα ή τα εκηβόλα όπλα της μάχιμης δημοσιογραφίας τη σοβαρότητα και υπευθυνότητα, την άνευ κιτρινισμού ηθική δεοντολογία και έγκυρη αντικειμενικότητα, καθώς και την παρρησία της αρετής και της τόλμης, που συνεπάγεται το απαιτητικό αυτό λειτούργημα της τέταρτης εξουσίας. Ένα λειτούργημα, που υπηρετώντας το πιστά επί δεκαετίες και με επίζηλο χαλκέντερο σθένος, του χάρισε πλούσιες εμπειρίες και πρωτόγνωρες προκλήσεις, αλλά και άλλες τόσες πικρίες από συνωμοτικές υπονομεύσεις, μικρόψυχες αντιζηλίες και εξοντωτικές κακοποιήσεις, όπως κατατίθενται χωρίς φόβο και πάθος σε κάποια κεφάλαια. 

Ωστόσο, με τρυφερούς εξομολογητικούς τόνους ο βετεράνος της αξιόπιστης δημοσιογραφίας μας από τον αγωνιστικό στίβο του επαγγελματισμού του μάς μεταφέρει σε σκηνές του οικογενειακού του βίου, διανθισμένες με ευχάριστες νότες, καθώς και του προσωπικού του επώδυνου αγώνα με τις περιπέτειες της υγείας του, που δεν έπαψε να αντιμετωπίζει με δύναμη και αίσθημα χιούμορ.

Κατ’ εξοχήν αποκαλυπτικές είναι οι σελίδες του βιβλίου, που σηματοδοτούν μνήμες και βιώματα, αψευδείς μαρτυρίες για πρόσωπα και γεγονότα γύρω από την Ιστορία του Κυπριακού. Ο αγχίνους και αδέκαστος δημοσιογράφος τις παρουσιάζει όχι μόνο με τη Θουκυδίδεια μέθοδο της διασταύρωσης των πηγών, αλλά και με τη νηφαλιότητα της χρονικής απόστασης και της ωριμότερης αδιαμφισβήτητης κρίσης. Για τους δύο αρχηγούς του επικού απελευθερωτικού μας Αγώνα, τον Μακάριο και τον Διγενή, τους άμεσα εμπλεκόμενους πολιτικούς παράγοντες στην Κύπρο και την Ελλάδα, την υποχθόνια στάση των Αγγλοαμερικανών και τους πάγιους διχοτομικούς στόχους της Τουρκίας, τα κατά καιρούς προταθέντα σχέδια λύσης του προβλήματός μας, καθώς και τις μετά την Ανεξαρτησία εξελίξεις και ανατροπές, από το χουντικό πραξικόπημα και την εισβολή μέχρι τις σημερινές πολιτικές ζυμώσεις ο βετεράνος του οξυκόρυφου καλάμου μήτε μυθοποιεί και εξιδανικεύει μήτε δαιμονοποιεί και αμαυρώνει τα πράγματα. Απεναντίας, απομυθοποιώντας τα, ρίχνει αποκαλυπτικότερο φως σε σκοτεινές καμπές και αμφιλεγόμενα σημεία της νεότερης πολιτικής Ιστορίας της Κύπρου. Ενδεικτικό παράδειγμα η προσωπική του μαρτυρία, όπως την έζησε δημοσιογραφικά και την κατέθεσε στην Επιτροπή του Φακέλου της Κύπρου, για την τραγωδία της Κοφίνου. Η τεκμηριωμένη κατάφασή του για τον αγώνα της ΕΟΚΑ, της οποίας υπήρξε αγωνιστής υπό το ψευδώνυμο «Δενδρινός», και η κατηγορηματική του διαφωνία με τις αντίθετες απόψεις στο βιβλίο του Άγγελου Βλάχου. Η επισήμανσή του, επίσης, του, κατά γενική ομολογία, λάθους της απόσυρσης της ελληνικής μεραρχίας, αλλά και η εκτόξευση κατάρας για τους υπαίτιους του προδοτικού πραξικοπήματος.

Το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Φάνου Κωνσταντινίδη, που εμπλουτίζεται με εξίσου ενδιαφέρον φωτογραφικό υλικό, δεν αποτελεί μόνο κατάθεση ζωής, αλλά και  αξιόλογη συμβολή στη δημοσιογραφική βιβλιογραφία. Ευχόμαστε να μην είναι το μοναδικό του, για να συνεχίσει να αποκαλύπτει και άλλα σημαντικά με τη γραφίδα του αυθεντικού δημοσιογραφικού του λόγου.

©  Χρυσόθεμις Χατζηπαναγή