Βιβλιοπαρουσίαση

Χριστόφορου Κελίρη  Ξενοκράτης προς Πλάτωνα

Απόδοση πνευματικών τροφείων στον αείμνηστο καθηγητή

Γεώργιο Φεγγουδάκη

Αν στο υπό τον ανωτέρω τίτλο αξιόλογο πονημάτιόν του ο παλαίμαχος  εκπαιδευτικός-συγγραφέας Χριστόφορος Κελίρης σημειώνει εισαγωγικά την «ετεροχρονισμένη προσπάθεια αναβίωσης και προβολής του προσώπου και της πνευματικής υπόστασης» του αείμνηστου φιλολόγου καθηγητή του Γεωργίου Φεγγουδάδη, με εξίσου απολογητικούς τόνους θα προσμετρούσα και το δικό μου «ετεροχρονισμένο» εγχείρημα παρουσίασης του αναθηματικού του αυτού βιβλίου, που εξέδωσε ήδη από το 2010. Επικαλούμαι, απλώς, δύο όχι ασήμαντους λόγους: την εσαεί επίκαιρη αναφορά του επιβεβλημένου χρέους σε άξιους στυλοβάτες δασκάλους, όπως υπήρξε ο μακαριστός εμβριθής και ρέκτης φιλόλογος Φεγγουδάκης, καθώς και την ολοκλήρωση 60 χρόνων από την πρόωρη εκδημία του.

Την αποτίμηση αυτή για την απότιση ύστατου φόρου τιμής στον επίσης καθηγητή της και συνεκδοχικά στο πρόσωπό του στον καταξιωμένο γενικότερα εκπαιδευτικό επιβεβαιώνει η εύπαιδευτος φιλόλογος Κούλα Παρασκευά, προλογίζοντας το έργο: «Είναι ένα καθρέπτισμα του πώς ο άξιος εκπαιδευτικός, οποιασδήποτε εποχής, αρκεί να ήταν κάτοχος αληθινής παιδείας, παίδευε και μόρφωνε τους μαθητές. Πρώτα κάνοντάς τους να τον αγαπήσουν (πλατωνικός έρως). Ύστερα επικοινωνώντας να μιλά στην ψυχή και να βαθαίνει και να αυξάνει το εύρος της γνώσης».

Του πλατωνικού δασκάλου, λοιπόν, γνήσιος πλατωνικός μαθητής ανεδείχθη ο Χριστόφορος Κελίρης ή άλλως Ξενοκράτης, όπως ο ίδιος με την τιμητική προσωνυμία τον προσφωνούσε. Αποτυπώνοντας με τα ευρηματικά σύνεργα της λογοτεχνικής του σκευής την παραστατική δύναμη της μεταδοτικότητας μέσα από τη μαιευτική μέθοδο της  Σωκρατικής διαλεκτικής, με την οποία τους δίδασκε τα Αρχαία Ελληνικά, επιλέγει την τεχνική του αναδρομικού φωτισμού (φλας μπακ). Έτσι,  στις  32 πρώτες σελίδες του κειμένου του μας μεταφέρει με τον μυθιστορηματικό φαντασιακό τρόπο του Γουέλς, ήτοι της «μηχανής του χρόνου»,  σε μιαν παλίνδρομη αφηγηματική εναλλαγή από το σήμερα των ιστορούμενων αναμνήσεων στο χτες των βιωμένων διδακτικών δρώμενων με πρωταγωνιστές το δίπολο δασκάλου-μαθητή και τανάπαλιν. Συγκεκριμένα, πρόκειται για διπλή οπισθοχωρητική εστίαση αναδιηγηματικής δραματοποίησης των πιο έντονων αναπολήσεων των Γυμνασιακών του χρόνων, εφόσον ο Ξενοκράτης, μαθητής τότε της Γ΄ τάξης της Ανωτέρας Σχολής Λευκονοίκου, εκστασιασμένος από την παράδοση απογειώνεται από το θρανίο, για να βρεθεί με τα φτερά της υποβλητικής φαντασίας ή μάλλον της λειτουργικής παιδαγωγικής αφύπνισης στην Αθήνα των φιλοσόφων και των ρητόρων. Καθώς με τη «μουσικότητα στην εκφορά του λόγου» και το ειρωνικό Σωκρατικό μειδίαμα ο σεβαστός τους δάσκαλος αισθητοποιούσε σκηνοθετικά τα κείμενα μέσα από την επαγωγική του διδασκαλία, παρόμοια ο μαθητής του συγγραφέας σκηνογραφεί με ζωηρά χρώματα χαρακτηριστικά αποσπάσματα του αείζωου αρχαιελληνικού λόγου. Κατορθώνει, έτσι, να μας παρασύρει στην Αθηναϊκή Αγορά με την εμπορική κίνηση, τις φιλοσοφικές συζητήσεις και τις συνομιλίες από τους θαμώνες των καταστημάτων, για ν’ ακούσουμε τη φωνή του Λυσία στον «Υπέρ Αδυνάτου»: «Οι πλούσιοι, βέβαια, εξαγοράζουν με τα χρήματα τους δικαστικούς αγώνες, οι φτωχοί αναγκάζονται λόγω της φτώχιας τους να είναι φρόνιμοι». Στην Πνύκα μάς καθηλώνει ο Δημοσθένης με τον «Α΄ Ολυνθιακό» του και στο ορκωτό δικαστήριο της Ηλιαίας παρακολουθούμε τον Σωκράτη να εκφωνεί την «Απολογία» του, ονειδίζοντας τους τρεις του κατηγόρους. Προχωρώντας κάτω από τον Ιερό Βράχο «μπαίνουμε αθέατοι στη σπηλιά-δεσμωτήριο» κι αφουγκραζόμαστε πάλι τον Σωκράτη να υπενθυμίζει «ιεροτελεστικά» στον «Κρίτωνα»: «...μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων τιμιώτερόν εστιν η πατρίς…».

Ο θιασώτης, ωστόσο, μαθητής του ελληνικού πνεύματος και ο θαυμαστής συνάμα ενός αξιοθαύμαστου δασκάλου δεν παραλείπει να εγκωμιάσει, εκτός από την εμπεδωτική μέθοδο διδασκαλίας των γραμματικοσυντακτικών φαινομένων με προσφυή παραδείγματα, και άλλες αποτελεσματικές διδακτικές του προσεγγίσεις, όπως στο μάθημα της Βυζαντινής Ιστορίας και των Νέων Ελληνικών. Επιπρόσθετα, αναφέρεται στην ψυχή που έδινε στις καλλιτεχνικές και εθνικές εκδηλώσεις, καθώς και στην παιδαγωγική του στάση της αγάπης και της δικαιοσύνης προς τους μαθητές του.

Στο βιβλίο περιλαμβάνεται η σκιαγράφηση του αξέχαστου Μικρασιάτη καθηγητή από έναν άλλο μαθητή του στο Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο, τον αείμνηστο Φοίβο Σταυρίδη, χαιρετισμοί και ομιλίες του, ένα ταξιδιωτικό του αφήγημα και φωτογραφικό υλικό από το αρχείο της κόρης του Ελένης Φεγγουδάκη.

Ο Χριστόφορος Κελίρης  ως Δάσκαλος προς Δάσκαλο, με την «απόδοση πνευματικών τροφείων», κατά την προσιδιάζουσα φραστική ανταπόδοση στον μεγάλο μέντορα παιδαγωγό του, θέλησε να τον απαθανατίσει, ζωντανεύοντας τον εκπαιδευτικό βίο και την παιδαγωγούσα πολιτεία του. Ένα ζωντανό παράδειγμα μίμησης στους νυν και στους επερχόμενους δασκάλους.

Χρυσόθεμις Χατζηπαναγή