Bιβλιοπαρουσίαση

Κλαίρης Αγγελίδου  Λιτανεία

Στον επετειακό παλμό του Έπους του απελευθερωτικού μας Αγώνα και στον απόηχο των ημερών της μνήμης, της περισυλλογής και του αναστοχασμού για τα ανεπανάληπτα εκείνα χρόνια της δόξας και της περηφάνιας μας, πήρα ξανά να διαβάσω ηρωικούς στίχους. Για τρεις λόγους: γιατί, κατά την υπόμνηση του Αριστοτέλη, «φιλοσοφότερον και σπουδαιότερον ποίησις ιστορίας εστίν»· γιατί, κατά πώς ορμηνεύει ο Μόντης, «όταν όλα κοιτάν χάμω / η ποίηση κοιτάει ψηλά» και καθώς «ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός», κατά τον Έλιοτ, δεν είχα παρά να επιλέξω την Καβαφική υπόμνηση: «Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως / που κάπως ξέρεις από φάρμακα·»· και γιατί στα ποιήματα που θα ξαναδιάβαζα, θ’ αφουγκραζόμουν μαζί με τους αισθαντικούς κραδασμούς των επικολυρικών τους τόνων την αλήθεια της ποιήτριάς τους, βγαλμένης μέσα από τα αγωνιστικά βιώματα της ποιητικής της ψυχής.

Και, ασφαλώς, μιλώ για την τελευταία ποιητική συλλογή της Κλαίρης Αγγελίδου με τον εμβληματικό του περιεχομένου της τίτλο «Λιτανεία», που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2012 από τις εκδόσεις Ιωλκός. Συγκινητικό το αναθηματικό  προανάκρουσμα των ποιημάτων: «Στους επιφανείς και αφανείς  ήρωες του Έπους της ΕΟΚΑ 1955 – 59, στις χιλιάδες αγωνιστών που πολέμησαν και ονειρεύονται ακόμα  τη Λευτεριά της Κύπρου».

Στην πρώτη ομώνυμη ενότητα η μακρόπνοη επικολυρική σύνθεση, ομόηχη αποτύπωση του πνεύματος και του νοήματος του επικού μας Αγώνα, ιστορεί ποιητικά τις σημαντικότερες πτυχές και τις συγκλονιστικότερες σελίδες της νεότερης Ιστορίας μας, που έγραψαν με το αίμα της νιότης τους οι μάρτυρες της Κυπριακής Ελευθερίας. Η  ποιήτρια με δέος δοξαστικής κατανυκτικής λιτάνευσης των εξαγιασμένων εικόνων και των ηρωικών μορφών των αγωνιστών υμνεί το ήθος της αρετής και της τόλμης τους, τα κατορθώματα της αντρειοσύνης και τα απτόητα άγια πάθη τους μπροστά στα βασανιστήρια και το ικρίωμα της αγχόνης· χωρίς να παραλείπει, βέβαια, την απόδοση της πρέπουσας τιμής στη γενναιοφροσύνη της μάνας και του πατέρα, που έδωσαν περήφανοι κι ολόρθοι στον βωμό της πατρίδας άξια τέκνα.

Σε κάθε σελίδα της αριστοτεχνικής αυτής σύνθεσης ολιγοσύλλαβες λέξεις και μικρόστιχες έως μονόστιχες στροφές είναι ως να χαράσσουν με λυρικούς ελληνοπρεπείς φθόγγους και δωρικά σύμβολα ηρωικά επιγράμματα στις προτομές, τα μνημεία και τα Φυλακισμένα Μνήματα των αθάνατων παλικαριών της ΕΟΚΑ. Και οι επιγραμματικοί τούτοι στίχοι, που απηχούν τους αρχαιοελληνικούς νικηφόρους αγώνες και τα τραγούδια της κλεφτουριάς του ’21, καταγράφουν τη συνέχεια της προγονικής φυλής και της ανά τους αιώνες ένδοξης Ελληνικής Ιστορίας: «Κι ας μην ήταν πολέμαρχοι / παρά μόνο ψυχές / με πύρινες φλόγες / αλκής προγόνων. / Σαλαμίνιος Τεύκρος, / Ονήσιλος, / ρασοφόρος Δεσπότης, / Μαρία Συγκλητική, / κάστρα απόρθητα».

Ψαλμός και παιάνας, θούριος και ωδή αναδύονται μέσα από τους στίχους της ποιήτριας για τα άθλα αρετής, το αγωνιστικό απαράμιλλο σθένος και την υπέρ πίστεως και πατρίδος υπέρτατη θυσία των ηρώων μας, αλλά και θρήνος και ελεγεία και ικετήρια προσευχή για την απελευθέρωση της γης μας, της ποτισμένης με το αίμα της παλικαριάς τους. Από τον Μαχαιρά ώς το Δίκωμο και το Λιοπέτρι, κι από τα σκαλοπάτια της Λευτεριάς του Παλληκαρίδη ώς τα λημέρια και τ’ αετοράχια των ανταρτών αντιλαλεί τούτη η φωνή, που σμίγει με την κραυγή του σκλαβωμένου τόπου. Από τη συνήχηση της ποιητικής αυτής αντίστιξης παραθέτουμε δύο ενδεικτικά αποσπάσματα: «Παλληκαρίδης ήταν / τ’ όνομα Ευαγόρας / βλαστός ελληνικής ψυχής». «Ο Γολγοθάς / θα φέρει την Ανάσταση. / Η λιτανεία της ψυχής / άρχισε εν σκότει / και θα τελειώσει εν φωτί, / σε πάνσεπτες / της γης μας πολιτείες».

Η «λιτανεία», ωστόσο, της τελετουργικής αυτής πομπής με μπροστάρηδες τους επικούς Αγωνιστές της ΕΟΚΑ στα κορφοβούνια του ύψιστου χρέους και σε τόπους θυσιαστηρίων συνεχίζει την πολύχρονη πορεία της μέσα από την ποιητική κατάθεση της Κλαίρης Αγγελίδου. Στη δεύτερη ενότητα, που επιγράφεται «Ο Αντιφωνητής του Νόστου», η κουρσεμένη από τον Αττίλα εκκλησία στον Πενταδάκτυλο, σύμφωνα και με τις διευκρινιστικές σημειώσεις που επιτάσσονται στο τέλος της συλλογής, απηχεί με τον προφανή συμβολισμό της αμφισημίας του τα ποιητικά αντίφωνα της ποιήτριας: μέσα από την πληγωμένη «Μνήμη» για τη «Νεκρή Πολιτεία», καθώς και τον πόθο για «Επιστροφή» του ασίγαστου «Νόστου» της, όπως τιτλοφορεί τα αντίστοιχα ποιήματα, αναδύεται η συλλογική συνείδηση του προγονικού χρέους και η απαντοχή της ελπίδας. Προπομποί μηνυμάτων αισιοδοξίας οι στίχοι του τελευταίου πιο πάνω ποιήματος: «Χτίζουμε το λιθόστρωτο της Μνήμης / με τα παιδιά και τα εγγόνια μας. / Μα πίσω μας ατέλειωτη σειρά /…/ παππούδες και προπάπποι μας /…/ στο χοροστάσι της ελπίδας».

Από το λαμπρό χτες στο σήμερα μας καλεί και με τα ποιήματά της αυτά η Κλαίρη Αγγελίδου να οδεύσουμε και να συνοδοιπορήσουμε για το αύριο μιας λεύτερης πατρίδας.

© Χρυσόθεμις Χατζηπαναγή